Buğday, geniş bir yelpazedeki yiyeceklerde kullanılan bir malzemedir. Buğdaya karşı reaksiyonlar çeşitlilik gösterebilir ve şu nedenlerden kaynaklanabilir:

• IgE aracılı (ani alerji)
• Non-IgE aracılı (gecikmeli alerji)
• Çölyak Hastalığı (otoimmün bir yanıt)
• Buğdaydaki fruktanlar (karbonhidratlar) nedeniyle bağırsakta fermantasyon
• Gluten hassasiyeti

Bazı kişiler, buğdaya benzer proteinler içeren arpa ve çavdar gibi diğer tahıllara da reaksiyon gösterir. Doktorunuz veya diyetisyeniniz, bu tahılları ve yulafı da kaçınmanız gerekip gerekmediği konusunda size tavsiyede bulunabilir.

IgE Aracılı Alerji (Ani)

Bu tür reaksiyon, vücudun buğday tanesindeki bir veya daha fazla proteine karşı IgE antikorları üretmesinden kaynaklanır. Buğday ve diğer tahıllara karşı alerjik reaksiyonlar çocuklarda en yaygın olsa da, yetişkinlerde de gelişebilir. IgE aracılı buğday alerjisinin belirtileri, yutulduktan dakikalar sonra veya 2 saate kadar ortaya çıkabilir ve rinit, astım, kurdeşen (ürtiker), şişlik (anjio-ödem) veya anafilaksi içerir. Ayrıca kusma, ishal, karın ağrısı ve egzamada alevlenme olabilir.

Buğdaya Bağlı Egzersiz İndüklenmiş Anafilaksi

Bazı kişiler, buğday yedikten sonra egzersiz yaptıklarında reaksiyon yaşar. Bu reaksiyonlar şiddetli olabilir ve ‘buğdaya bağlı egzersiz indüklenmiş anafilaksi’ olarak bilinir. Buğday unu solumak da astım benzeri belirtilere neden olabilir; bu genellikle ‘Fırıncı astımı’ olarak adlandırılır. Teşhis, vaka öyküsü, cilt prick testleri ve/veya spesifik IgE kan testleri kombinasyonuyla yapılır. Daha uzman alerji testleri gerekebilir. Bu testler, ilgili deneyime sahip bir sağlık profesyoneli tarafından yorumlanmalıdır.

Non-IgE Aracılı Alerji (Gecikmeli)

Bu tür reaksiyon, IgE antikorlarını içermez ve buğday yedikten birkaç saat ila birkaç gün sonra ortaya çıkabilir, örneğin ishal veya egzamada kötüleşme. Maalesef bu tür reaksiyon için testler yardımcı olmaz, bu yüzden teşhis semptom öyküsü ve dışlama ile yeniden tanıtma denemesi kombinasyonuyla yapılır. Buğday diyetin önemli bir parçası olduğundan, bu sadece deneyimli bir diyetisyen denetiminde yapılmalıdır.

Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı, alerji veya intolerans değil, buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten proteinleri tarafından tetiklenen otoimmün bir hastalıktır. Reaksiyon, ince bağırsak astarına zarar verir ve bu da besin emilimini azaltarak beslenme yetersizliklerine yol açar.

Bazı kişiler asemptomatik olsa da, diğerleri şişkinlik, ishal, bulantı, gaz, kabızlık, yorgunluk, ani veya beklenmedik kilo kaybı, saç dökülmesi, eklem veya kemik ağrısı, iğne batması, kısırlık veya tekrar eden düşükler ve anemi gibi belirtiler gösterir. Bazı çölyak hastalarında ‘dermatitis herpetiformis’ adlı bir cilt rahatsızlığı da olur, bu çölyak kadar yaygın değildir.

Çölyak hastalığı teşhisi kan testi ve/veya bağırsak astarı biyopsisiyle yapılır. Dermatitis herpetiformis için cilt biyopsisi alınır. Gluten, testlerden en az 6 hafta önce düzenli günlük diyette olmalıdır, aksi takdirde sonuçlar doğru olmaz.

Buğday İntoleransı

İntolerans, IgE ve non-IgE aracılı alerjiden farklıdır çünkü bağışıklık sistemini içermez. Birçok kişi buğday yedikten sonra şişkinlik, gaz, gürültü ve karın ağrısı gibi IBS tipi belirtiler yaşar; bu, buğday, arpa ve çavdarda bulunan yüksek fruktan (fermante edilebilir karbonhidrat) seviyelerinden kaynaklanabilir. Belirtiler, kalın bağırsaktaki bakterilerin kötü emilen fruktanları fermente etmesinden kaynaklanır. IBS veya bağırsak fermantasyonu olan kişiler, Düşük FODMAP diyet yaklaşımında rehberlik için uzman diyetisyene yönlendirilmelidir.

Gluten Hassasiyeti

Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığına benzer belirtiler gösteren ancak bağışıklık sisteminin nasıl dahil olduğu net olmayan bir durumdur. Nispeten yeni bir teşhistir ve ömür boyu mu yoksa geçici mi olduğu belirsizdir.

Kişiler genellikle buğday yedikten sonra karın ağrısı, değişmiş bağırsak alışkanlığı, şişkinlik, bulantı ve reflü gibi karışık belirtiler bildirir. Ancak durum, bağırsak dışı belirtilerle de ilişkilidir; örneğin zihin bulanıklığı, eklem ağrıları, yorgunluk, depresyon, baş ağrıları, anksiyete ve genel iyi hissetmeme.

Şu anda test yok ve teşhis, çölyak hastalığı ve buğday alerjisini dışlayarak, belirtilerin çözülüp çözülmediğini görmek için buğday dışlaması ve belirtilerin yeniden ortaya çıkıp çıkmadığını belirlemek için buğday yeniden tanıtımıyla yapılır. Hastalar, uygun diyet rejiminde rehberlik için uzman diyetisyene yönlendirilmelidir.

Buğdaya reaksiyon şüphesi varsa, diyet değişiklikleri yapmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Daha sonra test ve/veya uygun diyet tavsiyesi için ilgili uzmanlığa sahip sağlık profesyoneline yönlendirme yapılabilir.

Buğday İçeren Olası Yiyecekler

Gıda etiketleme mevzuatı, buğdayın (ve ayrıca arpa, çavdar ve yulaf gibi diğer alerjenlerin) paketlenmiş ve üretilmiş yiyeceklerde etiketlenmesi gerektiğini belirtir.

Aşağıda buğday içeren olası yiyeceklerin bir listesi ve uygun alternatifler yer alır. Bu kapsamlı bir liste değildir ancak size bazı fikirler verecektir.

Kaynak: Reactions to Wheat | Allergy UK | National Charity