Demir eksikliği anemisi, vücutta demir eksikliği nedeniyle yeterli kırmızı kan hücresi üretilememesi durumudur. Sıklıkla kan kaybı veya gebelik nedeniyle ortaya çıkar. Demir tabletleri ve demir açısından zengin besinlerle tedavi edilir.

Demir Eksikliği Anemisi Nedir?

Demir eksikliği anemisi, kandaki demir seviyesinin düşük olması sonucu vücudun yeterli kırmızı kan hücresi üretememesiyle gelişen bir rahatsızlıktır. Kırmızı kan hücreleri oksijeni vücuda taşır, bu nedenle eksiklik yorgunluk ve diğer sorunlara yol açar. Türkiye’de yaygın görülen bu durum, özellikle kadınlarda ve çocuklarda görülür.

Demir Eksikliği Anemisinin Belirtileri

Demir eksikliği anemisi belirtileri şunları içerebilir:

• Yorgunluk ve enerji eksikliği
• Nefes darlığı
• Fark edilir kalp atışları (kalp çarpıntısı)
• Normalden soluk cilt
• Baş ağrıları

Daha Az Yaygın Belirtiler

Gebelikle ilişkili olmayan daha az yaygın belirtiler şunlar olabilir:

• Kulakta çınlama, uğultu veya tıslama sesleri (tinnitus)
• Yiyeceklerin tadının garip gelmesi
• Kaşıntı hissi
• Dil yarası
• Saç dökülmesi – tarama veya yıkama sırasında daha fazla saç kaybı
• Kağıt veya buz gibi gıda dışı maddeleri yeme isteği (pika)
• Yutma zorluğu (disfaji)
• Ağız köşelerinde ağrılı açık yaralar (ülser)
• Kaşık şeklinde tırnak değişiklikleri
• Huzursuz bacak sendromu

Muayenede Neler Olur?

Aile hekiminiz yaşam tarzınızı ve tıbbi geçmişinizi sorar. Demir eksikliği anemisi olup olmadığını kontrol etmek için tam kan sayımı (FBC) testi ister. Bu test, kırmızı kan hücrelerinizin sayısını ve diğer hücreleri inceler.

Bu test için özel bir hazırlık yapmanıza gerek yoktur.

Bilgi: Demir eksikliği anemisi en yaygın anemi türüdür. Kan testi, vitamin B12 veya folat eksikliği anemisi gibi diğer türleri de kontrol eder.

Aneminin nedeni net değilse, doktorunuz belirtilerinizi araştırmak için başka testler isteyebilir. Bu, dışkı örneğinde kan aramak için fekal immünokimyasal test (FIT) içerebilir.

Gerekirse sizi bir uzmana yönlendirebilir.

Demir Eksikliği Anemisinin Tedavisi

Aneminin nedeni bulunduğunda (örneğin ülser veya ağır adet kanaması), doktorunuz tedavi önerecektir.

Kan testi kırmızı kan hücresi sayınızın düşük olduğunu gösterirse, vücudunuzdaki eksik demiri yerine koymak için demir tabletleri reçete edilir.

Tabletleri yaklaşık 6 ay boyunca almanız gerekebilir. Tableti aldıktan sonra portakal suyu içmek demirin emilimini artırabilir.

Demir tabletlerini doktorunuzun önerdiği şekilde alın.

Bazı kişilerde demir tabletleri yan etkilere neden olabilir:

• Kabızlık veya ishal
• Karın ağrısı
• Mide yanması
• Bulantı
• Normalden koyu dışkı

Yan etki olasılığını azaltmak için tabletleri yemekle veya yemekten hemen sonra alın.

Yan etkiler olsa bile tabletleri almaya devam etmek önemlidir.

Doktorunuz, demir seviyenizin normale dönüp dönmediğini kontrol etmek için birkaç ay sonra tekrar kan testi yapabilir.

Demir Eksikliği Anemisi İçin Yapabileceğiniz Şeyler

Diyetiniz demir eksikliği anemisine kısmen neden oluyorsa, doktorunuz demir açısından zengin yiyecekleri tüketmenizi söyleyecektir.

Daha fazla tüketin:

• Su teresi ve kıvırcık lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Demir eklenmiş tahıl ve ekmekler (zenginleştirilmiş)
• Et
• Kayısı, kuru erik ve kuru üzüm gibi kuru meyveler
• Baklagiller (fasulye, bezelye ve mercimek)

Daha az tüketin ve için:

• Çay
• Kahve
• Süt ve süt ürünleri
• Tam tahıl gevrekleri gibi fitik asit seviyesi yüksek yiyecekler; bunlar vücudunuzun diğer yiyeceklerden ve tabletlerden demir emilimini engelleyebilir

Bu yiyecek ve içeceklerin büyük miktarları vücudunuzun demir emilimini zorlaştırır.

Demiri diyetinize dahil etmekte zorlanıyorsanız, bir uzman diyetisyene yönlendirilebilirsiniz.

Demir Eksikliği Anemisinin Nedenleri

Demir eksikliği anemisinin yaygın nedenleri ağır adet kanaması ve gebeliktir. Ağır adet kanaması ilaçla tedavi edilebilir.

Gebelikte demir eksikliği anemisi genellikle diyette demir eksikliğinden kaynaklanır.

Mide ve bağırsaklarda kanama, demir eksikliği anemisinin başka bir yaygın nedenidir. Buna şunlar neden olabilir:

• İbuprofen ve aspirin gibi non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) almak
• Mide ülserleri
• Bağırsak veya yemek borusu (özofagus) iltihabı
• Hemoroid (basur)
• Bağırsak veya mide kanserleri (daha az yaygın)

Kan kaybına neden olan diğer durumlar veya eylemler de demir eksikliği anemisine yol açabilir.

Demir Eksikliği Anemisi Tedavi Edilmezse

Tedavi edilmeyen demir eksikliği anemisi:

• Bağışıklık sistemini etkileyerek hastalık ve enfeksiyon riskini artırabilir
• Kalp veya akciğerleri etkileyen komplikasyon riskini artırabilir – örneğin anormal hızlı kalp atışı (taşikardi) veya kalp yetmezliği
• Gebelikte doğum öncesi ve sonrası komplikasyon riskini artırabilir

^{Kaynak: Iron deficiency anaemia – NHS}