HIDA Taraması: Bu Tanı Yöntemi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Tıbbi görüntüleme, sağlık profesyonellerinin özellikle sindirim sistemini etkileyen çeşitli rahatsızlıkları teşhis ve tedavi etme yöntemlerinde devrim yaratmıştır. Bu tanı araçları arasında, röntgen veya BT taramaları kadar yaygın olarak bilinmese de belirli sindirim fonksiyonları hakkında değerli bilgiler sunan özel bir görüntüleme testi olan HIDA taraması öne çıkmaktadır. Bu nükleer tıp prosedürü, diğer görüntüleme yöntemlerinin gözden kaçırabileceği bazı gastrointestinal durumların doktorlar tarafından belirlenmesi ve teşhis edilmesinde giderek daha önemli hale gelmiştir.

HIDA Taraması Nedir?

Açılımı hepatosafra iminodiasetik asit taraması olan HIDA taraması, sağlık profesyonellerinin belirli sindirim organlarının işlevini incelemesine yardımcı olan özel bir görüntüleme testidir. Aynı zamanda hepatobiliyer sintigrafi veya kolesintigrafi olarak da bilinen bu prosedür, nükleer tıp adı verilen bir test kategorisine aittir. Nükleer tıp prosedürleri, yalnızca organ yapısını gösteren standart röntgenlerin aksine, iç organların ve işlevlerinin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için izleyici (tracer) adı verilen az miktarda radyoaktif madde kullanır.

Bir HIDA taraması sırasında teknisyen, hastanın kolundaki bir damara radyoaktif bir izleyici enjekte eder. Bu izleyici, topluca biliyer sistem (safra sistemi) olarak bilinen karaciğer, safra kanalları, safra kesesi ve ince bağırsaktan geçmek üzere tasarlanmıştır. Gama kamera adı verilen özel bir kamera, izleyicinin bu organlardaki hareketini takip ederek doktorların bu sistemin ne kadar iyi çalıştığını gözlemlemesine olanak tanır. İzleyicinin vücuttaki yolculuğu, diğer görüntüleme testlerinin yakalayamayacağı safra akışı ve organ işlevi hakkında değerli bilgiler sağlar.

“HIDA” ismi göz korkutucu gelebilir, ancak sadece taramada kullanılan radyoaktif izleyicinin türünü ifade eder. HIDA taraması sırasındaki radyasyon maruziyeti çok düşüktür ve yaygın görüntüleme testlerinden alabileceğiniz miktara benzer. İşlem, tüm süreci dikkatle izleyen özel eğitimli sağlık profesyonelleri tarafından bir radyoloji veya nükleer tıp bölümünde gerçekleştirilir.

HIDA Taraması Neden Yapılır?

Sağlık profesyonelleri, genellikle biliyer sistemde, özellikle de safra kesesi veya safra kanallarını etkileyen sorunlardan şüphelendiklerinde HIDA taraması önerirler. Bu taramalar, safranın sindirim sistemindeki akışını etkileyen durumları belirlemek için özellikle yararlıdır. Karaciğer tarafından üretilen bir madde olan safra, sindirimde önemli bir rol oynar ve düzgün çalışması için çeşitli organlardan serbestçe akması gerekir. HIDA taraması yapılmasının yaygın nedenleri şunlardır:

• Akut kolesistit: HIDA taraması, genellikle safra taşlarının safra kanallarını tıkamasından kaynaklanan ani safra kesesi iltihabını belirleyebilir.
• Kronik kolesistit: Tarama, zamanla gelişebilen devam eden safra kesesi iltihabını teşhis etmeye yardımcı olur.
• Safra kanalı tıkanıklıkları: HIDA taramaları, biliyer sistemde normal safra akışını engelleyen tıkanıklıkları tespit edebilir.
• Safra kesesi fonksiyon bozukluğu: Kolesistokinin (CCK) kullanılarak safra kesesi ejeksiyon fraksiyonunu ölçerek, tarama safra kesesinin ne kadar etkili bir şekilde kasılıp safra salgıladığını gösterebilir.
• Ameliyat sonrası değerlendirme: Tarama, ameliyat sonrası olası safra sızıntılarını belirleyebilir veya biliyer stentlerin yerleşimini kontrol edebilir.
• Nakil öncesi değerlendirme: Doktorlar, karaciğer nakli prosedürlerinden önce veya sonra hastaları değerlendirmek için HIDA taramalarını kullanabilir.
• Açıklanamayan belirtiler: Tarama, diğer testlerin sonuçsuz kaldığı durumlarda sağ tarafta şiddetli karın ağrısını veya açıklanamayan sarılığı araştırmaya yardımcı olabilir.

HIDA Taraması Sırasında Sizi Neler Bekler?

HIDA taraması bir hastanenin radyoloji veya nükleer tıp bölümünde yapılır ve tamamlanması genellikle birkaç saat sürer. Süreç genellikle hastaların, kişisel kıyafetlerin görüntülemeyi engellememesi için bir hastane önlüğü giymesiyle başlar. Ardından bir nükleer tıp teknisyeni, test sırasında biliyer sistemde dolaşacak olan radyoaktif izleyiciyi vermek için kola bir damar yolu (IV) açar.

Tarama sırasında hastalar, bir gama kamera vücuttaki izleyicinin yolculuğunu takip ederek yavaşça etraflarında dönerken bir muayene masasında hareketsiz yatarlar. Kamera, izleyici karaciğerden safra kanallarına ve safra kesesi ile ince bağırsağa doğru ilerlerken bir dizi görüntü alır. Bazı hastalara, testin bir bölümünde safra kesesi fonksiyonunu ölçmek için kolesistokinin (CCK) enjeksiyonu yapılabilir. Bu durum, çok aç olmaya benzer geçici bir mide bulantısı veya rahatsızlık hissine neden olabilir.

Çoğu hasta HIDA taramasını nispeten rahat bir prosedür olarak bulsa da uzun süre hareketsiz kalmak zorlayıcı olabilir. İzleyiciye karşı alerjik reaksiyonlar nadir olmakla birlikte, sağlık profesyonelleri test boyunca hastaları dikkatle izler. Hastaların taramadan önce bir süre yemek yemekten kaçınmaları gerekebilir ve bazı ilaçların veya takviyelerin geçici olarak kesilmesi gerekebilir. Nükleer tıp ekibi, kişisel durumlara göre özel hazırlık talimatları verecektir.

HIDA Taraması Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Tarama tamamlandıktan sonra bir radyolog, radyoaktif izleyicinin biliyer sistemde nasıl hareket ettiğini gösteren görüntü serilerini analiz eder. İzleyicinin akışının deseni ve zamanlaması çeşitli durumları ortaya çıkarabilir. Örneğin, izleyici safra kesesine girmezse, bu bir iltihaplanma veya tıkanıklığa işaret edebilir. Benzer şekilde, izleyici çok yavaş hareket ederse veya beklenmedik alanlarda görünürse, safra akışıyla ilgili sorunları veya olası sızıntıları gösterebilir.

HIDA taraması sonuçları, sağlık profesyonellerinin safra kesesi iltihabı, safra kanalı tıkanıklıkları veya safra kesesi fonksiyon bozukluğu gibi belirli sorunları tanımlamasına yardımcı olur. Testin bir bölümünde doktorlar, safra kesesinin ne kadar iyi kasıldığını ve boşaldığını ölçer. Safra kesesi düzgün bir şekilde boşalmazsa, diğer görüntüleme testleri safra kesesinin normal göründüğünü gösterse bile gerektiği gibi çalışmadığını gösterebilir. Bu bilgi, doktorların safra kesesi ile ilgili semptomlar yaşayan hastalar için en iyi tedavi yöntemini belirlemesine yardımcı olur.

Taramadan sonra hastalar normal aktivitelerine hemen dönebilirler. Az miktardaki radyoaktif izleyici, birkaç gün içinde normal vücut fonksiyonları yoluyla doğal olarak vücuttan atılır. Hastaların önlem olarak hamile kadınlar ve küçük çocuklarla yakın teması geçici olarak sınırlamaları gerekebilirken, bir HIDA taraması sırasındaki düşük radyasyon maruziyeti birçok yaygın görüntüleme testininkiyle karşılaştırılabilir düzeydedir. Sağlık uzmanları, kişisel durumlara ve test bulgularına göre özel bakım sonrası talimatları sizinle görüşecektir.

Kaynaklar

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539781/
2. https://www.ucsfhealth.org/medical-tests/gallbladder-radionuclide-scan

Yasal Uyarı ve Sorumluluk Reddi: Bu blogda yer alan tüm içerikler yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır ve yayınlandığı tarihteki mevcut bilimsel verilere dayanarak hazırlanmıştır. Söz konusu bilgiler, profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavi yerine geçmez. Sağlığınızla ilgili herhangi bir soru, endişe veya ihtiyaç durumunda, lütfen bir doktora ya da yetkin bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Bu blogda sunulan bilgilerin kullanımı tamamen okuyucunun sorumluluğundadır. Blog sahibi, yazarlar veya bağlı kuruluşlar, bu içeriklerin doğruluğu, güncelliği veya eksiksizliği konusunda herhangi bir garanti vermez ve bu bilgilerin kullanımından kaynaklanabilecek doğrudan veya dolaylı herhangi bir zarar veya kayıptan sorumlu tutulamaz. Sağlık durumunuza ilişkin kararlar almadan önce, mutlaka bir sağlık uzmanına danışmanız gerektiğini unutmayınız. Bu blog, tıbbi bir hizmet sunmamakta olup yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır.