İnek sütü alerjisi (aynı zamanda inek sütü proteini alerjisi veya İSPA olarak da bilinir), bağışıklık sisteminin inek sütünde bulunan proteinlere (başlıca kazein ve whey) anormal bir yanıt vermesidir. Süt şekeri olan laktozun sindirilememesi durumu olan laktoz intoleransından farklı olarak inek sütü alerjisi, sütteki belirli proteinlere karşı gelişen gerçek bir alerjik reaksiyondur. İnek sütü alerjisi, en yaygın çocukluk çağı gıda alerjilerinden biridir ve bir yaşın altındaki bebeklerin yaklaşık %7’sini etkilediği tahmin edilmektedir, ancak çoğu çocuk bu alerjiyi zamanla atlatır.

🥛 İnek Sütü Alerjisinin Türleri

Bağışıklık sisteminin nasıl tepki verdiğine bağlı olarak iki tür inek sütü alerjisi vardır:

• IgE Aracılı Alerji: Bu tür, immünoglobulin E (IgE) antikoru tarafından tetiklenir. Belirtiler “anında” ortaya çıkar ve süt tüketiminden sonraki dakikalar içinde veya iki saate kadar görülebilir.
• Non-IgE Aracılı Alerji: İnek sütü alerjisinin en yaygın türüdür. Belirtiler “gecikmeli” olarak ortaya çıkar ve bağışıklık sisteminin farklı bir bölümü tarafından tetiklenir. Belirtiler genellikle süt tüketiminden iki saat sonra gelişmeye başlar ancak 72 saate kadar sürebilir.

👶 İnek Sütü Alerjisinin Belirtileri

İnek sütü alerjisinin belirtileri genellikle yaşamın ilk haftalarında ve aylarında başlar. Bebeğinizde inek sütü alerjisi olabileceğini düşündüren birçok olası belirti vardır. Alerjik belirtiler cildi, sindirim sistemini ve daha nadiren solunum veya dolaşım sistemini etkileyebilir.

Yaygın inek sütü alerjisi belirtileri şunlardır:

• Cilt Reaksiyonları: Kurdeşen (ürtiker), egzama, kızarıklık veya kaşıntı.
• Sindirim Sistemi Sorunları: Kusma, ishal, karın ağrısı veya huzursuzluk.
• Solunum Yolu Belirtileri: Hapşırma, burun akıntısı, öksürük, hırıltı veya nefes darlığı.
• Genel Huzursuzluk: Sürekli ağlama, mızmızlık ve beslenmeyi reddetme.

Gecikmeli alerjinin birçok belirtisinin (egzama, kolik, reflü ve ishal gibi) bebeklerde yaygın olduğu ve süt alerjisinin olası nedenlerden sadece biri olduğu unutulmamalıdır.

Şiddetli vakalarda, inek sütü alerjisi anafilaksi olarak bilinen ve acil tıbbi müdahale gerektiren, hayatı tehdit eden bir alerjik reaksiyona yol açabilir.

🩺 Tanı Nasıl Konur?

Çocuğunuzda inek sütü alerjisinden şüpheleniyorsanız, vakit kaybetmeden doktorunuzdan veya aile hekiminizden tavsiye alın. Doktorunuz endişelerinizi dinleyecek, alerji odaklı bir öykü alacak ve belirtilerin süt alerjisinden mi yoksa başka bir nedenden mi kaynaklandığını değerlendirecektir.

Test yapılıp yapılmayacağına, detaylı bir alerji öyküsü alındıktan sonra karar verilir.

• Ani (IgE aracılı) alerji şüphesi varsa: Doktorunuz, test ve ileri yönetim için sizi bir çocuk alerji uzmanına yönlendirebilir.
• Gecikmeli (Non-IgE aracılı) alerji şüphesi varsa: Deri veya kan testleri bu türde yardımcı olmaz. Tanı, tüm inek sütü proteinlerinin diyetten çıkarıldığı bir eliminasyon diyeti ile konulur. Bu, mama ile beslenen bebeklerde özel bir hipoalerjenik mamaya geçilerek, anne sütü alan bebeklerde ise annenin kendi diyetinden süt ve süt ürünlerini çıkarmasıyla yapılır.

🍼 Alternatif Süt ve Mamalar

İnek sütü içermeyen bir diyet, inek sütü proteinlerinden ve protein yapıları çok benzediği için diğer birçok dört ayaklı memelinin sütünden (keçi ve koyun sütü gibi) kaçınmak anlamına gelir.

Emzirme

Anne sütü, bebeğiniz için en iyi besin kaynağıdır. Anne sütüyle beslenen bebekler, annenin diyetinden geçen süt proteinlerine tepki verebilir. Bu durumda, annenin emzirme döneminde kendi diyetinden inek sütü ve süt ürünlerini çıkarması tavsiye edilebilir.

Hipoalerjenik Mamalar

Mama ile beslenen bebeklerin, hipoalerjenik (düşük alerjili) bir mamaya geçmesi gerekir.

• İleri Derecede Hidrolize Mamalar: Bu mamalarda inek sütü proteini bulunur, ancak proteinler bağışıklık sisteminin onları zararlı olarak algılama olasılığını azaltacak şekilde küçük parçalara ayrılmıştır. Süt alerjisi olan bebeklerin çoğu bu mamaları tolere edebilir.
• Amino Asit Bazlı Mamalar: Hidrolize mamalara rağmen belirtileri devam eden bebekler için amino asit bazlı mamalar gerekir. Bu mamalar inek sütü bazlı değildir ve protein tamamen parçalanmıştır.

Bu özel mamalar doktor tarafından reçete edilir. Bebeğin yeni mamayı kabul etmesi zaman alabilir; bu mamaların tadı ve kokusu standart mamalardan farklıdır. Bu geçiş sırasında bebeğinizin dışkı renginin koyu yeşile dönmesi normaldir ve endişe nedeni değildir.

✅ Yönetim ve Sürekli Destek

Çoğu çocuk inek sütü alerjisini erken çocukluk döneminde atlatır. Bu süreçte doktorunuz veya alerji uzmanınız, genellikle bir diyetisyen desteğiyle, çocuğunuzun sağlıklı kalmasını sağlamak için sizinle birlikte çalışacaktır.

Doğru zaman geldiğinde, çocuğunuzun diyetine inek sütü proteinini dikkatlice yeniden dahil etme sürecini sizinle görüşeceklerdir. Bu süreç genellikle “süt merdiveni” adı verilen bir yöntemle yapılır.

Süt Merdiveni Nedir?

Süt merdiveni, inek sütü alerjisi teşhisi konan çocukların diyetine sütü yeniden dahil etmek için kullanılan adım adım bir yaklaşımdır. Merdivenin ilk basamağı, süt proteininin yoğun şekilde ısıtıldığı (örneğin bir bisküvi içinde) fırınlanmış süt ürünleriyle başlar. Isı, süt proteininin yapısını değiştirir ve alerjik reaksiyona neden olma olasılığını azaltır. Merdiven daha sonra daha az pişmiş süt ürünlerine ve son olarak da taze inek sütüne doğru ilerler.

❔ Laktoz İntoleransı Nedir?

İnek sütü alerjisi ile laktoz intoleransı arasındaki farkı bilmek önemlidir. Alerji, süt proteinine karşı bir bağışıklık sistemi tepkisiyken, laktoz intoleransı süt şekerinin (laktoz) sindirilememesidir.

• Birincil Laktoz İntoleransı: Sindirim sistemindeki laktaz enziminin azalmasıyla ortaya çıkar. Bu enzim, sütteki laktoz şekerini parçalamak için gereklidir. Bu durum genellikle çocukluğun ilerleyen dönemlerinde görülür ve küçük bebeklerde çok nadirdir. Özellikle Asya veya Afrika kökenli kişilerde daha yaygındır.
• İkincil Laktoz İntoleransı: Bazı bebeklerde veya çocuklarda gastroenterit (mide-bağırsak enfeksiyonu) gibi hastalıklar veya çölyak hastalığı gibi durumlar sonrasında ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle geçicidir.