Bir gıdaya karşı alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, doğru teşhisin konulması ve uygun testin yapılması büyük önem taşır. Gıda alerjisi belirtileri oldukça çeşitlidir; döküntüler, kurdeşen (ürtiker), kaşıntı, şişlik ve daha ciddi vakalarda nefes darlığı gibi semptomları içerebilir. Ayrıca kusma ve karın ağrısı gibi belirtilerle sindirim sistemini de etkileyebilir.

Eğer bir gıda alerjisinden şüpheleniyorsanız, ilk adımınız mutlaka bir sağlık profesyoneliyle, genellikle aile hekiminizle veya bir alerji uzmanıyla görüşmek olmalıdır. Vücudun gıdalara verdiği tepkiler her zaman gerçek bir alerji olmayabilir. Örneğin, sütteki laktozu sindirmek için yeterli enzimin olmaması durumu olan laktoz intoleransı gibi gıda intoleransları da benzer belirtilere yol açabilir. Bu nedenle doğru teşhis kritik öneme sahiptir.

Alerji Testi, Reaksiyon Türüne Göre Belirlenir

Yaşadığınız belirtilerin bir gıda alerjisiyle ilgili olup olmadığını anlamak zor olabilir çünkü bu belirtiler başka durumlarda da görülebilir. Alerjik reaksiyonlar iki ana gruba ayrılır:

1. Ani (IgE Aracılı) Reaksiyonlar: Şüpheli gıda tüketildikten sonra genellikle dakikalar içinde (çoğunlukla ilk 30 dakikada) ortaya çıkar.
2. Gecikmiş (Non-IgE Aracılı) Reaksiyonlar: Şüpheli gıda tüketildikten birkaç saat sonra ortaya çıkar.

Belirtilerinizin zamanlaması, bağışıklık sisteminin olaya dahil olup olmadığı konusunda önemli ipuçları verir. Ani (IgE aracılı) reaksiyonlar genellikle ciltte kızarıklık, kurdeşen, şişlik ve ciddi durumlarda nefes almada zorluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Gecikmiş reaksiyonlar ise daha çok kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık ve aşırı gaz gibi sindirim sistemi belirtileriyle ortaya çıkar.

IgE aracılı alerjinin en kısa sürede teşhis edilmesi hayati önem taşır çünkü bu alerji türü, anaflaksi olarak bilinen ciddi ve hayatı tehdit eden bir reaksiyona neden olma potansiyeline sahiptir.

Hangi Alerji Testine İhtiyacım Var?

Hangi tür alerji testine ihtiyacınız olduğuna, doktorunuz veya alerji uzmanınız karar verecektir. Bu karar, alerji odaklı klinik öykünüzün alınmasıyla yönlendirilir. Doktor, belirtileriniz, zamanlaması ve şüphelendiğiniz gıdalar hakkında bir dizi soru sorarak durumu anlar ve sizi en uygun teşhis testine yönlendirir.

Gecikmiş (Non-IgE Aracılı) Alerji Testi

Non-IgE aracılı alerjilerin teşhisi için spesifik bir klinik test yoktur. Bu tür alerjiler, “eliminasyon ve yeniden deneme” diyeti ile teşhis edilir. Bu yöntemde, şüphelenilen gıda 2-4 hafta boyunca diyetten tamamen çıkarılır. Belirtilerde iyileşme olup olmadığı gözlemlenir. Süre sonunda gıda yeniden diyete eklenir ve belirtilerin geri dönüp dönmediği kontrol edilir. Bu süreç mutlaka bir sağlık profesyonelinin rehberliğinde yapılmalıdır.

Ani (IgE Aracılı) Alerji Testi ve Teşhisi

IgE aracılı gıda alerjisi testi, şüpheli gıda alerjenine karşı vücutta IgE antikorlarının varlığını tespit eder. Bunun için iki temel yöntem kullanılır:

1. Spesifik IgE Kan Testi
2. Deri Prick Testi (Deri Delme Testi)

Kan Testi

Spesifik IgE kan testleri (eskiden RAST testleri olarak bilinirdi), kandaki belirli gıda alerjenlerine karşı IgE antikoru seviyelerini ölçer. Örneğin, yer fıstığından şüpheleniliyorsa, yer fıstığına özgü IgE seviyesine bakılır.

Bu testin bir avantajı, düzenli olarak antihistaminik (alerji ilacı) kullanan kişilerin ilaçlarını kesmesine gerek kalmadan yapılabilmesidir. Test için az miktarda kan alınması yeterlidir ve bu test aile hekiminiz tarafından istenebilir. Ancak sonuçların, alerji odaklı klinik öykü bağlamında yorumlama becerisine sahip bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmesi kritik öneme sahiptir.

Deri Prick Testi

Deri prick testi (DPT), belirli bir gıda alerjenine karşı IgE antikorlarının varlığını deride tespit etmek için kullanılır. Genellikle bir hastane veya alerji kliniğinde yapılır ve bebekler, çocuklar ve yetişkinlere uygulanabilir.

Test genellikle ön kol veya sırtta yapılır. Şüphelenilen gıdaya özgü alerjen solüsyonu damlatılır ve ucu çok ince bir lanset (küçük bir iğne) ile cildin yüzeyine hafifçe dokunulur. 15 dakika içinde test bölgesinde kızarıklık ve kabarma (pozitif reaksiyon) olup olmadığı gözlemlenir. Testten önce, sonuçları etkileyebileceği için antihistaminik ilaçların 3 ila 5 gün süreyle kesilmesi gerekir.

Besin Yükleme Testi (Oral Food Challenge)

Besin yükleme testi, bir gıda alerjisinin varlığını kesin olarak belirlemek için alerji uzmanları tarafından kullanılan “altın standart” test yöntemidir. Kan veya deri testleri vücudun bir gıdaya karşı antikor üretip üretmediğini gösterse de bu her zaman gerçek bir gıda alerjisi olduğu anlamına gelmez.

Besin yükleme testi şu amaçlarla yapılır:

• Diğer alerji testlerinin net olmadığı durumlarda şüpheli bir gıda alerjisini doğrulamak.
• Bir gıda alerjisinin zamanla geçip geçmediğini izlemek.
• Testi pozitif çıkan ancak o gıdayı daha önce hiç yememiş kişilerde alerjinin varlığını doğrulamak veya çürütmek.

Bu test, olası bir reaksiyona anında müdahale edilebilecek donanıma sahip bir hastane veya klinikte, alerji doktorları ve hemşirelerinin gözetiminde yapılır. Güvenliğiniz için bu testi kendi başınıza evde denememelisiniz.

Güvenilir Olmayan (Bilimsel Geçerliliği Kanıtlanmamış) Alerji Testleri

Gıda alerjisinin teşhisinde önerilmeyen, bilimsel olarak kanıtlanmamış ve güvenilir olmayan bir dizi test bulunmaktadır. Bu testlere internet üzerinden veya çeşitli merkezlerden kolayca ulaşılabilse de, yanıltıcı sonuçlar verebilir ve birden fazla besin grubunun diyetten çıkarılmasına neden olarak beslenme yetersizliklerine yol açabilirler. Bu tür testleri düşünmeden önce mutlaka doktorunuza danışın.

Uzak durulması gereken bilimsel olmayan test yöntemleri şunlardır:

• IgG antikor kan testleri
• Saç analizi
• Vega Testi (elektrodermal test)
• Kinesiyoloji (Kas testi)
• Sitotoksik gıda testi
• İridoloji
• Homeopati

^{Kaynak: Food Allergy Testing and Diagnosing | Allergy UK | National Charity}