Bahar aylarının gelmesiyle birlikte huş ağacı poleni mevsimi de başlıyor. Eğer bu dönemde artan alerjik şikayetleriniz oluyorsa, hazırlıklı olmanızda fayda var.

Huş ağacı, Türkiye’de ilkbaharda polen üreten birkaç ağaç türünden biridir. Fındık, kızılağaç, kavak, dişbudak ve meşe gibi diğer ağaçlar da bu dönemde polen yayar. Ancak, tüm bu türler arasında en alerjenik olanı gümüşi huş ağacıdır. Yapılan araştırmalar, Birleşik Krallık’taki nüfusun yaklaşık %25’inin bu polene bağlı alerjik belirtiler yaşadığını göstermektedir.

Hava koşulları, polenlerin üretimi ve dağılmasında önemli bir rol oynar. Örneğin, huş ağacı poleninin yayılması için orta ila yüksek şiddette rüzgar gereklidir. Güneş ışığı ve “fotoperiyot” olarak bilinen gün ışığı süresi de fotosentez yoluyla polen üretimini doğrudan etkiler. Havanın uzun süre bulutlu olması, bitki ve ağaçların daha az polen üretmesine neden olur. Ağaç poleni mevsimi, polen takviminde ilk sırada yer alır ve genellikle Mart sonundan Mayıs ortasına kadar sürer. Bu dönemi ot polenleri ve ardından yabani ot polenleri mevsimi takip eder.

Polen Sayısı (Polen Yoğunluğu) Nedir?

Polen sayısı, son 24 saat içinde metreküp başına gözlemlenen polen miktarını ifade eder. Bu veri, hava durumu koşullarıyla birleştirilerek polen tahmini oluşturulur.

Saman nezlesi belirtileri genellikle polen sayısı 50’yi aştığında ortaya çıkar. Huş ağacı poleni için 81 ile 200 arasındaki bir değer “yüksek” kabul edilir. Türkiye’de Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) gibi kurumlar ve çeşitli mobil uygulamalar aracılığıyla günlük polen tahminlerini takip edebilirsiniz.

Polen Maruziyetini Azaltmak İçin İpuçları

• Günlük polen tahminlerini kontrol edin ve ağaç poleni sayısının yüksek olduğu günlerde mümkün olduğunca iç mekanlarda kalın. Unutmayın, yağmur havadaki polenleri temizler, bu nedenle serin ve yağışlı günlerde polen sayısı daha düşük olur.
• Araç kullanırken camları kapalı tutun ve havalandırmayı iç sirkülasyon modunda çalıştırın.
• İç mekanlarda pencerelerinizi kapalı tutun.
• Polen yoğunluğunun yüksek olduğu günlerde çamaşırlarınızı dışarıda kurutmaktan kaçının.
• Polenin yoğun olduğu günlerde dışarıdan eve geldiğinizde duş alın, saçınızı yıkayın ve kıyafetlerinizi değiştirin.
• Dışarıda zaman geçiren evcil hayvanlarınızın tüylerini eve girmeden önce nemli bir bezle silerek üzerlerindeki polenleri temizleyin.
• Dışarıdayken polenlerin gözünüze, yüzünüze ve saçınıza girmesini önlemek için koruyucu maske, yüzü saran güneş gözlükleri ve geniş kenarlı bir şapka takın. Maske kullanımı, solunan polen miktarını azaltarak ve solunum için sıcak, nemli bir ortam yaratarak saman nezlesi belirtilerini hafifletebilir.

Huş Ağacı Poleni Hakkında Daha Fazla Bilgi

Huş ağaçları, dallarından sarkan sarı renkli kedicikler (çiçek kurulları) aracılığıyla polen üretir. Diğer ağaç polenleri gibi, bu polen tanecikleri de inanılmaz derecede küçük ve hafiftir, bu yüzden rüzgarla kolayca taşınırlar. Polenler rüzgarla çok uzun mesafelere yayılabildiği için, belirtiler yaşamak için huş ağaçlarının hemen yanında olmanız gerekmez.

Huş ağacı poleni mevsimi genellikle ilkbaharda, Nisan ve Mayıs aylarında zirve yapar. Ancak huş ağacı poleni, fındık ve kızılağaç polenleriyle çapraz reaksiyona girebilir. Bu nedenle, bazı ağaç poleni alerjisi olan kişilerde belirtiler kış aylarında başlayıp Mayıs sonu veya Haziran başına kadar sürebilir. Bazı kişiler sadece tek bir polen türüne tepki verirken, birden fazla polen veya havadaki alerjene karşı duyarlı olmak da mümkündür. Bu durum, ilkbahar ve yaz aylarının büyük bir bölümünde alerjik rinit belirtileri yaşanmasına neden olabilir.

Bahçenizde Huş Ağacı Varsa Dikkat!

Huş ağaçları, estetik görünümleri nedeniyle sokaklarda ve bahçelerde sıkça tercih edilen popüler ağaçlardır. Ancak polenleri oldukça alerjenik olduğu için, özellikle evlerin ve okulların yakınına dikilmesinden kaçınılması tavsiye edilir. Bu durum, hassas kişilerde duyarlılık gelişmesine ve saman nezlesi ile astım gibi alerjik belirtilerin kötüleşmesine yol açabilir.

Dikkat Edilmesi Gereken Saman Nezlesi Belirtileri

Alerjenler solunduğunda, burun ve ağızdan başlayarak akciğerlere kadar uzanan solunum yolunda alerjik belirtilere neden olabilir. Saman nezlesi (tıbbi adıyla Alerjik Rinit), burun iç yüzeyinin bir alerjen tarafından tetiklenmesiyle ortaya çıkan iltihaplanmadır. Saman nezlesinin yaygın belirtileri şunlardır:

• Burun akıntısı veya tıkanıklığı
• Hapşırma
• Burun, ağız, kulak ve boğazda kaşıntı
• Gözlerde kaşıntı ve sulanma
• Öksürük

Ağaç polenleri, saman nezlesi belirtilerinin yanı sıra, alerjik astımı olan kişilerde hırıltı veya nefes darlığını tetikleyebilir. Ayrıca gözlerde kaşıntı (rinokonjonktivit) ve polen gıda sendromu (oral alerji sendromu) gibi durumlara da yol açabilir.

Saman Nezlesi Tedavi Seçenekleri

Alerjik rinit için kullanılan ilaçlar, doğru şekilde kullanıldığında oldukça etkilidir. Antihistaminikler gibi bazı ilaçlar alerjik tepkiyi engellerken, kortikosteroid içeren burun spreyleri iltihabı azaltarak etki gösterir.

Tablet, sıvı veya burun spreyi formunda çok sayıda antihistaminik mevcuttur. Belirtiler hafifse, uyuşukluğa neden olmayan (sedatif olmayan) günlük bir antihistaminik genellikle yeterli olur. Bu ilaçlar özellikle hapşırma, kaşıntı ve burun akıntısı için etkilidir.

Burun tıkanıklığı gibi daha inatçı belirtiler için ise iltihabı tedavi etmek amacıyla kortikosteroid içeren bir burun spreyi gereklidir. Bu spreyleri eczanelerden veya doktor reçetesiyle temin edebilirsiniz. Orta ila şiddetli belirtiler için, hem kortikosteroid hem de antihistaminik içeren spreyler doktorunuz tarafından reçete edilebilir. Burun spreylerini doğru kullanmak çok önemlidir, bu nedenle eczacınızdan veya doktorunuzdan nasıl kullanılacağını öğrenin.

Önemli Not: Alerji tedavilerini düzenli olarak kullanmak çok önemlidir. Belirtiler başladıktan sonra ara sıra ilaç almak, önleyici tedavi kadar etkili değildir. Koruyucu/tedavi edici burun spreylerini, belirtilerinizin genellikle başladığı tarihten iki hafta önce kullanmaya başlamayı hedefleyin.

Saman Nezlesi İçin Alerji Testi

Saman nezlesinde tetikleyici madde, belirtilerin ne zaman ve nerede ortaya çıktığına bakılarak kolayca anlaşılabildiği için her zaman alerji testi gerekmeyebilir. Ancak tetikleyici belirgin değilse veya immünoterapi (aşı tedavisi) gibi özel tedaviler için kesin teşhis gerekiyorsa test yapılmalıdır. Deri prick testi veya kanda spesifik IgE testi doğru teşhis yöntemleridir.

Huş Ağacı Poleni ve Meyve-Sebze Alerjisi (Polen Gıda Sendromu)

Huş ağacı poleni duyarlılığı, polen gıda sendromuna veya oral alerji sendromuna da neden olabilir. Bu, belirli meyve, sebze ve kuruyemişlerin (genellikle bitki bazlı gıdalar) çiğ olarak tüketildiğinde ağız, dudak ve boğazda kaşıntı gibi hafif reaksiyonlara yol açtığı bir durumdur.

Bu durumun temel nedeni çapraz reaksiyondur. Birçok meyve, sebze ve kuruyemişin protein yapısı, ağaç veya ot polenlerinin protein yapısına çok benzer. Alerjik bir bünyeye sahipseniz, bağışıklık sisteminiz soluduğunuz polenler ile yediğiniz bu gıdalar arasındaki farkı anlayamaz. Sonuç olarak, yediğiniz gıdayı bir alerjen olarak algılar ve alerjik bir tepki oluşturur.

Polen gıda sendromu genellikle taze meyve, çiğ sebze ve çiğ kuruyemişlerin tüketilmesiyle tetiklenir. En sık reaksiyona neden olan gıdalar arasında elma, şeftali, kivi, fındık ve badem bulunur.

Eğer polen gıda sendromunu düşündüren belirtiler yaşıyorsanız, mutlaka bir sağlık profesyoneline danışmanız önemlidir.

Polen Gıda Sendromu Nasıl Yönetilir?

En önemli adım, reaksiyona neden olan gıdalardan kaçınmaktır. Genellikle sadece alerjenik gıdanın çiğ formundan kaçınmak yeterlidir, çünkü pişirme işlemi alerjen proteinleri bozar (denatüre eder). Bu nedenle, sorun yaşadığınız gıdayı pişirilmiş, konserve edilmiş veya mikrodalgada ısıtılmış olarak deneyerek tolere edip edemediğinizi görebilirsiniz.

Çoğu polen gıda sendromu reaksiyonu, ağızda veya dudakta kaşıntı gibi hafif belirtilerle seyreder. Bu durumda, gıdayı yemeyi bırakmak ve biraz su içmek genellikle yeterlidir. Belirtiler genellikle 30-60 dakika içinde tedavisiz geçer. Ancak endişeleniyorsanız veya belirtiler şiddetliyse, sedatif olmayan bir antihistaminik alabilirsiniz.

Unutmayın, eğer bir gıda reaksiyonu nefesinizi veya kan dolaşımınızı (baygınlık hissi gibi) etkiliyorsa, sadece antihistaminiklere veya astım inhalerine güvenmeyin ve derhal tıbbi yardım alın.

^{Kaynak: Birch Pollen and Allergies | Allergy UK | National Charity}