Abdominal aort anevrizması (AAA), kalpten karına (abdomen) kan taşıyan ana arter olan aortta meydana gelen bir şişliktir. Çoğu anevrizma sorun yaratmaz, ancak patlama (rüptür) riski nedeniyle ciddi bir durum olabilir. Bu makalede, abdominal aort anevrizmasının belirtileri, nedenleri, teşhisi, tedavisi ve riski azaltma yolları hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Genel Bakış

Abdominal aort anevrizması (AAA), aort adı verilen, kalpten karına kan taşıyan ana damarda bir balonlaşma veya şişlik oluşmasıdır. Bu durum genellikle belirti vermez ve ciddi bir komplikasyon olan anevrizma patlaması riski taşır. Çoğu vaka, tarama testleri veya başka bir sağlık sorunu için yapılan testler sırasında tesadüfen tespit edilir. Erken teşhis ve uygun tedavi, hayat kurtarıcı olabilir. Erkeklerde, özellikle 65 yaş ve üzerindekilerde daha sık görülür.

Abdominal Aort Anevrizmasının Belirtileri

Abdominal aort anevrizması genellikle belirti göstermez. Çoğu insan, anevrizmayı ancak bir tarama testi veya başka bir sağlık sorunu için yapılan tetkikler sırasında öğrenir. Ancak anevrizma büyürse, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Karın veya sırt ağrısı.
• Karında nabız gibi atan bir his.

Bu belirtiler başka sağlık sorunlarından da kaynaklanabilir, bu nedenle doğru teşhis için bir doktora başvurmak önemlidir.

Abdominal Aort Anevrizması Nasıl Teşhis Edilir?

Abdominal aort anevrizmasının ana teşhis yöntemi, karın bölgesinin ultrason taramasıdır. Bu test sırasında, küçük bir cihaz karına yerleştirilir ve karın içindeki görüntüleri bir ekranda gösterir. Test sonunda genellikle anevrizmanın varlığı ve boyutu hakkında bilgi verilir. Anevrizmalar boyutlarına göre sınıflandırılır:

• Küçük: 3 cm’den 4,4 cm’ye kadar.
• Orta: 4,5 cm’den 5,4 cm’ye kadar.
• Büyük: 5,5 cm veya daha büyük.

Tarama Testleri

Türkiye’de, abdominal aort anevrizması tarama programları NHS kadar yaygın olmayabilir, ancak risk grubundaki bireyler (özellikle 65 yaş ve üstü erkekler) için doktorlar ultrason taraması önerebilir. Bu test, anevrizmanın erken tespitini sağlar ve komplikasyon riskini azaltır. Risk faktörleriniz varsa (örneğin, sigara kullanımı veya aile öyküsü), doktorunuza tarama testi hakkında danışabilirsiniz.

Abdominal Aort Anevrizması Tedavisi

Tedavi, anevrizmanın boyutuna ve belirtilerine bağlıdır:

• Küçük Anevrizmalar: Eğer anevrizma küçükse ve belirti vermiyorsa, doktorunuz genellikle yaşam tarzı değişiklikleri önerecektir. Bunlar, anevrizmanın büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir:
  • Sigarayı bırakmak.
  • Sağlıklı beslenmek.
• İlaç Tedavisi: Kan basıncını ve kolesterol seviyesini düşürmek için ilaçlar reçete edilebilir. Bu, anevrizmanın büyümesini yavaşlatabilir.
• Cerrahi Tedavi: Anevrizma büyük (5,5 cm veya daha fazla), hızla büyüyor veya ağrılıysa, patlama riskini azaltmak için cerrahi önerilebilir. Cerrahi, riskler ve yan etkiler taşır; bu nedenle doktorunuz veya cerrahınız sizinle detayları tartışacaktır.
• Acil Cerrahi: Anevrizma patlarsa, acil cerrahi müdahale gereklidir.

Abdominal aort anevrizmaları genellikle zamanla büyür, bu nedenle düzenli ultrason kontrolleri ile takip edilmesi önemlidir.

Abdominal Aort Anevrizması Riskini Azaltma Yolları

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, abdominal aort anevrizması riskini azaltabilir veya mevcut bir anevrizmanın büyümesini yavaşlatabilir. Aşağıdaki önerilere uyarak riskinizi azaltabilirsiniz:

Abdominal Aort Anevrizmasının Nedenleri

Abdominal aort anevrizması, aort damarının zayıflaması sonucu oluşur. Zayıflamanın kesin nedeni her zaman bilinmese de, bazı kişilerde risk daha yüksektir. Risk faktörleri şunlardır:

• Cinsiyet ve Yaş: 65 yaş ve üzeri erkeklerde daha sık görülür.
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek veya geçmişte içmiş olmak, aort duvarını zayıflatır.
• Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon): Kan damarlarına fazla baskı uygular.
• Yüksek Kolesterol: Damar duvarında plak birikimine neden olabilir.
• Aile Öyküsü: Yakın akrabalarda abdominal aort anevrizması öyküsü varsa risk artar.
• Damar Hastalıkları: Koroner arter hastalığı veya periferik arter hastalığı (ateroskleroz).
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Akciğer sağlığını etkileyen bu durum, anevrizma riskini artırabilir.
• Marfan Sendromu gibi Bağ Dokusu Hastalıkları: Aort duvarını zayıflatabilir.
• Nadiren Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar anevrizmaya neden olabilir, ancak bu durum çok nadirdir.

Abdominal aort anevrizması, genellikle belirti vermeyen ancak patlama riski nedeniyle ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis, tarama testleriyle mümkün olabilir ve özellikle 65 yaş üstü erkekler için önemlidir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek riski azaltabilir, belirtiler fark ederseniz hemen bir doktora başvurabilirsiniz. Acil durumlarda (örneğin, ani şiddetli ağrı veya bilinç kaybı) derhal 112’yi aramak hayati önem taşır.

^{Kaynak Çeviri: Abdominal aortic aneurysm – NHS}