Sülfitler, bazı yiyecek ve içeceklerin üretiminde kullanılan koruyucu maddelerdir. Gıdaların daha uzun süre dayanmasını sağlamak, renklerini ve lezzetlerini korumak için kullanılırlar. İlk olarak Romalılar tarafından keşfedilen bu maddeler, günümüzde gıda endüstrisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Peki, bu kimyasallar alerjiye neden olabilir mi ve hangi ürünlerden kaçınmalıyız?

Sülfitler Alerjiye Neden Olur mu?

Bir kişinin sülfitlere karşı gerçek bir alerjisi olması nadirdir. Ancak sülfitler, özellikle altta yatan astım ve alerjik rinit gibi rahatsızlıkları olan kişilerde alerji benzeri belirtilere neden olabilir. En yaygın reaksiyonlar hırıltı, göğüste sıkışma ve öksürük gibi solunum yolu belirtileridir.

Genel popülasyonda sülfit hassasiyeti görülme oranı %2’den azken, bu oran astım hastalarında %5 ile %13 arasına yükselmektedir. Sülfitlere karşı şiddetli reaksiyonlar (anafilaksi) bildirilmiş olsa da bu durum çok nadirdir. Ayrıca, ürtiker (kurdeşen) hastası olan bazı kişilerde, sülfitli gıdalar tüketildikten sonra belirtilerin kötüleştiği gözlemlenebilir.

Sülfitler Belirtilere Nasıl Yol Açar?

Sülfitler, gıda koruyucusu olarak çalışırken kükürt dioksit gazı salarlar. Kükürt dioksit, solunum yolunu tahriş edebilen ve daralmasına neden olabilen bir gazdır. Sülfitlere duyarlı çoğu insanda, sülfit içeren gıdalar midedeki asitle etkileşime girdiğinde bu gazın açığa çıktığı düşünülmektedir. Gaz, mideye dağılırken aynı zamanda yukarı doğru ve solunum yoluna geri kaçarak belirtilere neden olur.

Nadiren de olsa, bazı insanlar sülfitlere karşı alerjik reaksiyona neden olabilen IgE antikorlarına sahip olabilir.

Hangi Yiyecek ve İçecekler Sülfit İçerir?

Sülfitler, birçok yiyecek ve içeceğin bozulmasını önlemede önemli bir rol oynar. Özellikle şarap üretiminde fermantasyon sürecini durdurmak için kullanılırlar; aksi takdirde şarap ekşirdi.

Eklenmiş sülfit içerebilecek gıdalar şunlardır (mutlaka etiketleri kontrol edin):

• Turşu ve sirke çeşitleri
• Kuru meyveler (örneğin kuru kayısı, kuru erik, kuru üzüm vb.)
• Maraschino kirazı (şekerlemelerde kullanılan bir tür kiraz)
• Konserve hindistan cevizi sütü
• Bira, şarap ve elma şarabı
• Sebze suları
• Bazı alkolsüz içecekler
• Üzüm suyu
• Şişelenmiş limon ve misket limonu suyu
• Çeşniler (şişelenmiş soslar vb.)
• Guacamole sosu
• Kurutulmuş, önceden kesilmiş veya soyulmuş patatesler
• Taze veya dondurulmuş karides
• Bazı işlenmiş et ürünleri

Türkiye’deki gıda etiketleme yönetmeliklerine göre, bir ürünün içinde kilogram veya litre başına 10 mg’dan fazla kükürt dioksit veya sülfit bulunuyorsa, bu durumun etikette açıkça belirtilmesi zorunludur. Unutmayın, bu kural restoranlar, paket servisler veya fırınlar gibi açıkta satılan veya yerinde hazırlanan gıdalar için de geçerlidir. Şüphe duyduğunuzda sormaktan çekinmeyin.

Aşağıdaki gıda katkı maddeleri (E kodları) sülfit içerir:

• E220 Kükürt dioksit¹
• E221 Sodyum sülfit²
• E222 Sodyum hidrojen sülfit³
• E223 Sodyum metabisülfit⁴
• E224 Potasyum metabisülfit⁵
• E226 Kalsiyum sülfit⁶
• E227 Kalsiyum hidrojen sülfit⁷
• E228 Potasyum hidrojen sülfit⁸
• E150b Kostik sülfit karamel⁹
• E150d Sülfit amonyak karamel¹⁰

İlaçlar ve Kozmetikler Sülfit İçerir mi?

Sülfitler bazen koruyucu olarak ilaçlarda da kullanılır. Bunlara topikal kremler ve göz damlaları dahildir. Ancak çoğu insan sülfitlere sadece mide asidiyle temas ettiğinde tepki verdiğinden, bu tür ilaçların yan etkilere neden olması çok nadirdir.

Bazı enjekte edilebilir ilaçlar (özellikle lokal anestezikler) koruyucu olarak sülfit içerir. Eğer sülfit hassasiyetiniz varsa, eczacınızdan ilacınızın sülfitsiz olduğundan emin olmasını isteyin.

Önemli Not: Sülfit hassasiyeti, sülfonamid içeren antibiyotiklere olan alerjiden farklıdır. Sülfonamid, sülfitten farklı bir maddedir.

Sülfitler ayrıca saç boyaları veya açıcılar, cilt aydınlatıcılar, bronzlaştırıcı losyonlar, vücut losyonları, şampuanlar ve duş jelleri gibi kozmetik ürünlerde de bulunabilir.

Sülfit Hassasiyeti Teşhisi ve Yönetimi

Sülfit hassasiyeti olan çoğu kişide alerji testi pozitif çıkmaz. Teşhis genellikle bir besin günlüğü tutarak ve bunu bir sağlık profesyoneline göstererek konur. Bazen doktorunuz sülfit içeren gıdaları diyetinizden çıkardığınız bir eliminasyon diyeti önerebilir. Bu, yalnızca tıbbi gözetim altında yapılması gereken bir gıda yükleme testi ile takip edilebilir.

Teşhis konulduktan sonra tedavi, sülfit içeren yiyecek, ilaç ve kozmetiklerden kaçınmayı içerir. Kaçınma derecesi, kişinin ne kadar hassas olduğuna bağlıdır. Hafif hassasiyeti olan bazı kişilerin yalnızca en yüksek sülfit içeriğine sahip gıdalardan kaçınması yeterli olabilirken, daha şiddetli hassasiyeti olanların gıdalardaki, ilaçlardaki ve kozmetiklerdeki eser miktarlardan bile titizlikle kaçınması gerekebilir.

Sülfitlere maruz kalmaktan kaynaklanan belirtiler, belirtinin türüne göre tedavi edilir (örneğin, döküntüler için antihistaminikler, astım için inhalerler).