Boru Çapı Hesaplama: Neden “Sadece Su Geçirsin” Demek Yetmez?

Mekanik tesisat ve akışkan transferinde yapılan en yaygın hata, pompa gücüne (veya debiye) göre boru çapını “göz kararı” seçmektir. Bu basit hata, tüm sistemin verimsiz çalışmasına, yüksek enerji maliyetlerine ve hatta ciddi arızalara yol açabilir.

Bir borunun içinden geçen suyun bir hızı (velocity) vardır. Bu hız, mühendislikte her şey demektir.

• Eğer Boru Çok Dar Olursa (Hız Çok Yüksek):
  • Sürtünme Kaybı (Friction Loss): Su, boru duvarlarına "sürtünerek" ilerler. Hız arttıkça bu sürtünme karesiyle artar, bu da pompanın suyu itmek için çok daha fazla enerji harcamasına (yüksek elektrik faturası) neden olur.
  • Aşınma (Erosion): Yüksek hızdaki su, boru bağlantılarını ve dirsekleri (özellikle metal borularda) zamanla aşındırır.
  • Gürültü: Tesisattan "vınlama" veya "uğultu" sesi gelmesinin ana nedenlerinden biri aşırı yüksek su hızıdır.
• Eğer Boru Çok Geniş Olursa (Hız Çok Düşük):
  • Yüksek İlk Yatırım Maliyeti: Gereksiz yere kalın boru ve vana malzemesi kullanarak bütçenizi israf edersiniz.
  • Çökme ve Tıkanma (En Kritik): Özellikle Atık Su (Kanalizasyon) hatlarında, suyun hızı belirli bir seviyenin (genellikle 0.8 m/s) altına düşerse, suyun taşıma gücü biter. Katı atıklar borunun dibine çöker, birikir ve hattın tıkanmasına neden olur.

Sunduğumuz bu Gelişmiş Boru Çapı Hesaplayıcı, sizi bu iki hatadan da kurtarır.

Boru Çapı Hesaplama Aracımız Nasıl Çalışıyor? (Q = A × v)

Bu araç, hidrolik mühendisliğinin temel taşı olan Süreklilik Denklemi (Q = A × v) prensibine dayanır:

• Q (Debi): Sizin sisteme verdiğiniz, "borudan saniyede/dakikada/saatte ne kadar su geçeceği" bilgisidir.
• v (Hız): Sistemin "uygulama tipine" göre olması gereken ideal su hızıdır. Bu, mühendislikte kabul görmüş standart bir değerdir.
• A (Alan): Aracımızın bu iki bilgiden yola çıkarak bulduğu, borunun "gerekli iç kesit alanı"dır.

Bu araç, Alan (A) bulunduktan sonra, Alan = π * r² formülünü tersten işleterek size gereken boru iç çapını (D) hesaplar.

🎯 Uygulama Tipini Doğru Seçmek Neden Önemli?

Hesaplayıcıdaki en önemli kısım "Uygulama Tipi" seçeneğidir. Bu seçim, "v" (hız) değerini belirler:

• Basınçlandırma (1.5 - 2.0 m/s):

Bu, binalardaki temiz su tesisatı, hidrofor sistemleri ve genel kullanım için ideal denge noktasıdır. Ne sürtünme yaratacak kadar hızlı, ne de maliyeti artıracak kadar yavaştır. Aracımız bu seçim için ortalama 1.75 m/s hızını baz alır.

• Atık Su / Drenaj (0.8 - 1.2 m/s):

Yukarıda bahsettiğimiz gibi, bu sistemlerde hızın çok düşmemesi gerekir. Ancak katı atıkların boruya çarpıp hasar vermemesi için çok hızlı da olmamalıdır. Bu nedenle "kendi kendini temizleyen" (self-cleaning) minimum hıza ayarlanır. Aracımız bu seçim için ortalama 1.0 m/s hızını baz alır.

• Su Transferi (Hızlı) (2.2 - 3.6 m/s):

Bu, genellikle bir depodan diğerine veya bir kaynaktan tesise su basan ana pompa hatlarında kullanılır. Burada öncelik, sürtünme kaybından çok, suyu en hızlı şekilde transfer etmektir. Aracımız bu seçim için ortalama 2.9 m/s hızını baz alır.

📊 Sonuçları Anlamak

Hesapla butonuna bastıktan sonra karşınıza üç farklı sonuç çıkar:

1. Gerekli Minimum Boru İç Çapı (mm):

Bu, formülün verdiği net matematiksel sonuçtur. Örneğin, 72.4 mm.

2. Boru İç Çapı (İnç):

Aynı matematiksel sonucun inç (inch / ") cinsinden karşılığıdır.

3. Önerilen Standart Boru (DN):

Bu, en önemli pratik sonuçtur. Piyasada (nalburda veya tedarikçide) 72.4 mm iç çapında bir boru bulamazsınız. Borular standart anma çaplarına (DN - Diamètre Nominal) göre satılır (DN 50, DN 65, DN 80, DN 100...). Aracımız, 72.4 mm olan ihtiyacınızı karşılamak için bir sonraki büyük standart boru olan DN 80'i (80 mm anma çaplı) otomatik olarak önerir.

❗ Yasal Uyarı

Bu hesaplama aracı, ön tasarım ve bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Hesaplamalar, seçilen ideal hıza göre sadece boru iç çapını verir.

Bu araç, sürtünme kaybını (basınç düşüşü / head loss) veya pompanızın bu kaybı yenecek basma yüksekliğini (mSS) hesaplamaz. Bu, boru uzunluğu, malzemesi (PPRC, çelik, HDPE), dirsek ve vana sayısı gibi birçok faktöre bağlı olan çok daha detaylı bir "hidrolik hesap" gerektirir.

Tüm kritik tesisat projeleri, mutlaka yetkili bir Makine Mühendisi tarafından kontrol edilmeli ve onaylanmalıdır.

...

Yasal Uyarı ve Sorumluluk Reddi: Bu blogda yer alan tüm içerikler yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır ve yayınlandığı tarihteki mevcut bilimsel verilere dayanarak hazırlanmıştır. Söz konusu bilgiler, profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavi yerine geçmez. Sağlığınızla ilgili herhangi bir soru, endişe veya ihtiyaç durumunda, lütfen bir doktora ya da yetkin bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Bu blogda sunulan bilgilerin kullanımı tamamen okuyucunun sorumluluğundadır. Blog sahibi, yazarlar veya bağlı kuruluşlar, bu içeriklerin doğruluğu, güncelliği veya eksiksizliği konusunda herhangi bir garanti vermez ve bu bilgilerin kullanımından kaynaklanabilecek doğrudan veya dolaylı herhangi bir zarar veya kayıptan sorumlu tutulamaz. Sağlık durumunuza ilişkin kararlar almadan önce, mutlaka bir sağlık uzmanına danışmanız gerektiğini unutmayınız. Bu blog, tıbbi bir hizmet sunmamakta olup yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır.