Su, hayati bir öneme sahiptir ve vücudumuzun düzgün çalışması için gereklidir. Ancak, her şeyde olduğu gibi su tüketiminde de denge önemlidir. Aşırı su tüketimi, tıbbi bir durum olan hiponatremiye yol açabilir. İşte bu konuda bilmeniz gerekenler:
Hiponatremi Nedir?
Hiponatremi, kandaki sodyum seviyesinin anormal derecede düşük olması durumudur. Sodyum, vücuttaki sıvı dengesini düzenleyen ve hücrelerin normal işlevlerini sürdürebilmeleri için gereken bir mineraldir. Ancak, fazla su içmek sodyumun seyrelmesine ve dolayısıyla hiponatreminin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Hiponatremi Belirtileri
Hiponatremi belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve şunları içerebilir:
- Baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kas krampları veya kas zayıflığı
- Şiddetli durumlarda ise bilinç kaybı veya komaya kadar gidebilecek nörolojik sorunlar
Buharlı yaz aylarında, dehidrasyona ve yeterince su içerek bunu önlediğimizden emin olmaya çok dikkat edilir. Ancak, daha az yaygın olmasına rağmen, çok fazla su içmek de sağlık sorunlarına yol açabilir. Houston’daki Rice Üniversitesi’nde spor diyetisyeni olan RDN’den Roberta Anding bunu şöyle ifade ediyor: “Tekerleği sola çok sert çekersem ve bir hendeğe girersem, susuz kalırım. Sağa çok sert çekersem aşırı susuz kalırım. Bunların hiçbiri performansa elverişli değil.” Bazen su zehirlenmesi olarak adlandırılan çok fazla su içmenin bir sonucu hiponatremidir.
Çok Fazla Su Tüketmek – Hiponatremi Nedir
Bu durum, Mayo Clinic’e göre kanın sodyum seviyesi litre başına (L) 135 milieşdeğerin (mEg) altına düştüğünde ortaya çıkar. (Mayo Clinic, normal kan sodyum seviyesinin 135 ila 145 mEq / L olduğunu belirtmektedir.) Çok fazla su içmek, sodyum gibi kandaki elektrolitleri seyreltir, diyor Charlottesville’deki Virginia Üniversitesi tıp bölümünde nefrolog olan Mitchell Rosner. Sodyum seviyesi çok hızlı düştüğünde, sıvılar kan dolaşımından doku hücrelerine geçer ve bu da bu hücrelerin genişlemesine neden olur. Dr. Rosner, aşırı durumlarda, beyninizin bu kadar yoğun şişmeye dayanamadığını ve bunun da nörolojik sorunlara ve hatta ölüme neden olduğunu söylüyor.
Aşırı Su Tüketiminin Zararları: Yaz Aylarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yaz aylarında, sıcak ve buharlı hava nedeniyle dehidrasyona karşı dikkatli olmak gerekir. Bu dönemde yeterli miktarda su içmek, dehidrasyonun önlenmesine yardımcı olur. Ancak, nadir de olsa aşırı su tüketimi de sağlık sorunlarına yol açabilir.
Rice Üniversitesi’nde görev yapan spor diyetisyeni Roberta Anding, bu durumu şu şekilde özetliyor: “Eğer direksiyonu sola fazla çekersem ve bir hendeğe girersem, susuz kalırım. Eğer sağa fazla çekersem, aşırı su içmiş olurum. İki durum da performansı olumsuz etkiler.”
Hiponatremi, bazen “su zehirlenmesi” olarak adlandırılır ve aşırı su içmenin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Mayo Clinic’e göre, bu durum kanın sodyum seviyesinin litre başına 135 milieşdeğerin (mEq) altına düştüğünde meydana gelir. (Mayo Clinic, normal kan sodyum seviyesinin 135 ila 145 mEq/L arasında olduğunu belirtir.)
Virginia Üniversitesi Tıp Bölümü’nde nefrolog olan Dr. Mitchell Rosner, aşırı su tüketiminin kandaki elektrolitleri, özellikle de sodyumu seyrelttiğini belirtiyor. Sodyum seviyesi çok hızlı bir şekilde düştüğünde, sıvılar kan dolaşımından hücrelere geçer ve hücrelerin genişlemesine neden olur. Dr. Rosner, aşırı durumlarda beynin bu şişmeye dayanamayacağını ve bu durumun nörolojik sorunlara hatta ölüme neden olabileceğini ifade ediyor.
Yaz aylarında su tüketimine dikkat etmek önemlidir. Hem yetersiz hem de aşırı su tüketimi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, dengeli ve yeterli miktarda su içmek esastır.
Hiponatremi Nedenleri: Bilinmesi Gerekenler
Çok Fazla Su Tüketmek – Hiponatremi Nedir
Hiponatremi, The American Journal of Medicine’de yayınlanan bir araştırmaya göre, elektrolit dengesizlikleri arasında en yaygın olanıdır. Dayanıklılık sporlarına katılan ve egzersiz öncesinde, sırasında ve sonrasında aşırı miktarda su tüketen sporcular, hiponatremi riski altında olabilir. Örneğin, bir çalışma Boston Maratonu’na katılan sporcuların yüzde 13’ünün hiponatremi yaşadığını belirtmiştir.
Hiponatremi, aşırı miktarda sıvı içme yarışmalarına katılan bireylerde de görülebilmektedir. Örneğin, 28 yaşındaki bir kadın, Kaliforniya’da gerçekleştirilen bir su içme yarışmasının ardından su zehirlenmesinden dolayı hayatını kaybetmiştir.
Columbia Üniversitesi Irving Tıp Merkezi’nde acil tıp operasyonları başkan yardımcısı olan Christopher McStay, hiponatremi durumunun şizofreni gibi bazı akıl hastalıklarına sahip bireylerde de görülebileceğini belirtiyor. Dr. McStay, özellikle yaz aylarında insanlara bol miktarda su içmeleri tavsiyesinin biraz fazla ileri gitmesi durumunda sorunlara yol açabileceğini ifade ediyor: “Eğer saatte 2, 3 veya 4 litre su içiyorsanız ve terleme yoluyla bu kadar sıvı kaybetmiyorsanız, vücudun atabileceği miktarı aşmış olabilirsiniz ve bu durum problem yaratabilir.”
Mayo Clinic’e göre, hiponatremiye neden olabilecek diğer faktörler şunlardır:
- Diüretikler veya antidepresanlar gibi böbrek ve hormon fonksiyonlarını etkileyebilen ilaçlar
- Kalp, karaciğer ve böbrek hastalıkları
- Kronik ishal veya kusma
- Böbreküstü bezi yetmezliği veya düşük tiroid hormonu seviyeleri gibi hormonal değişiklikler
- Ecstasy olarak bilinen MDMA ilacının kullanımı
Hiponatremi, hafiften şiddetliye değişen semptomlarla ortaya çıkabilir ve farklı başlangıç dönemlerine sahiptir. Dolayısıyla, su tüketimine dikkat etmek ve sağlık durumunu düzenli olarak kontrol etmek önemlidir.
Günlük Ne Kadar Su İçmeliyiz?
Çok Fazla Su Tüketmek – Hiponatremi Nedir
ABD Ulusal Bilimler Akademisi tarafından yayınlanan yönergeler, günlük ideal sıvı alım miktarını şu şekilde önerir: Erkekler için günde 15,5 bardak (yaklaşık 3,7 litre) ve kadınlar için günde 11,5 bardak (yaklaşık 2,7 litre).
Günlük su ihtiyacı, yaş, cinsiyet, aktivite düzeyi ve hava sıcaklığı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak, ne kadar su içmeniz gerektiğini belirlemenin basit bir yöntemi vardır: kendi vücudunuzun sinyallerine güvenmek. Nefrolog Mitchell Rosner, bu konuda şöyle diyor: “Susuzluk, yeterli miktarda sıvı aldığımızdan emin olmak için evrimsel olarak gelişmiş bir mekanizmadır, ancak fazla değil. Genellikle insanlara, susuzluklarını hissetmelerini ve susadıklarında su içmelerini, ancak aşırıya kaçmamalarını öneriyorum. Eğer bu öneriye uyarsanız, sağlıklı olacaksınızdır.”
Yani, vücudunuzun ihtiyaçlarına dikkat ederek, susadığınızda su içmek ve aşırıya kaçmamak, dengeli ve sağlıklı bir su tüketimi için önemlidir.
Çok Fazla Su İçtiğinize Dair Belirtiler
Çok fazla su içmek, hiponatremi olarak bilinen bir duruma yol açabilir ve bu durumun semptomları genellikle sıcak çarpması, ısı bitkinliği ve dehidrasyon belirtileriyle benzerlik gösterir. Dr. Christopher McStay ve spor diyetisyeni Roberta Anding, hiponatremi belirtilerini şu şekilde sıralıyor:
- Mide bulantısı veya kusma
- Baş ağrısı
- Şişkinlik
- Ellerde ve ayaklarda şişme
- Kas spazmları veya kramplar
- Yorgunluk
- Zihinsel durumda değişiklikler
- Huzursuzluk ve sinirlilik
Anding, günlük su içme alışkanlıklarınızı ve vücut ağırlığınızı takip etmenin, aşırı su tüketip tüketmediğinizi anlamanıza yardımcı olabileceğini belirtiyor. Eğer dışarıda yoğun bir çalışma yapmayı planlıyorsanız ve çok fazla su içeceğinizi düşünüyorsanız, günün başında ve sonunda kendinizi tartabilirsiniz. Eğer gün içinde 10 kilo veya daha fazla ağırlık kazandıysanız, bu durum hiponatremi belirtisi olabilir. Ancak, Anding bunun yaygın olmadığını ve genellikle maraton gibi aşırı aktivitelerde bulunan kişiler için geçerli olduğunu vurguluyor.
Eğer mide bulantısı veya baş ağrısı gibi semptomlar yaşıyorsanız, bu semptomları not almanız ve doktorunuza başvurmanız önemlidir. Anding, “Yaptığınız aslında kendi verilerinizi toplamaktır. ‘Bahçede çalışıyordum ve bütün öğleden sonra su içtiğim için 10 kilo aldım’ gibi bilgileri doktorunuzla paylaşabilirsiniz.” diyor. Doktorunuz, durumun aciliyetini değerlendirip, acil servise gitmeniz gerekip gerekmediğine karar vermenize yardımcı olabilir.
Hiponatremi Komplikasyonları
Çok Fazla Su Tüketmek – Hiponatremi Nedir
Hiponatremi, vücudun sodyum seviyelerinin anormal derecede düşmesi durumudur ve ciddi nörolojik semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar arasında nöbetler, koma ve beyin hasarı bulunmaktadır. Aşırı miktarda su içerek hayatını kaybedenlerin sayısı oldukça az olmasına rağmen, böyle durumlar meydana gelmiştir.
Dr. Christopher McStay bu konuda şunları ifade ediyor: “Sodyum seviyeleri gerçekten ciddi şekilde düştüğünde, örneğin 100 mEq/L ya da normal aralığın önemli ölçüde altında bir değer olduğunda, hayatınızı kaybedebilirsiniz. Bunun nedeni, beynin aşırı derecede şişmesidir.” McStay, bu şişmenin beynin sap kısmını kafatasının tabanına doğru iterek solunumu durdurabileceğini ve bilinç kaybına neden olabileceğini belirtiyor.
Hiponatremi: Tanı, Tedavi ve Görünüm
Çok Fazla Su Tüketmek – Hiponatremi Nedir
Hiponatremi, doktorlar tarafından genellikle kan testleri ve idrar testleri ile teşhis edilir. Bu durumun semptomları çoğunlukla hafif olup, çoğu hasta evde iyileşme sürecini geçirebilir.
Dr. Christopher McStay, şiddetli vakalarda hastaların hastaneye yatırılmasının gerekebileceğini belirtiyor. “Bir noktada, vücudunuzun yeterince hızlı bir şekilde düzeltemeyeceği şeyler olmaya başlar. Böbrekler, durumu düzeltmek için gereken su atma kapasitesine sahip olmayabilir” diyor McStay.
Eğer kişi değişen bir zihinsel durum ya da nöbet gibi ciddi semptomlar yaşıyorsa, sadece doktor randevusu almaktan ziyade acil tıbbi yardım alması gerekmektedir.
Şiddetli hiponatremi durumlarında, durumu çok hızlı bir şekilde düzeltmek de tehlikeli olabilir. Bu nedenle doktorlar, hastanın kanındaki sodyum seviyesini yavaşça yükseltmek için genellikle IV (intravenöz) yoluyla sodyum çözeltisi uygularlar. Ayrıca, baş ağrısı ve mide bulantısı gibi hiponatremi yan etkileriyle başa çıkmak için ilaç tedavisi de uygulanabilir.
Mitchell Rosner ise, “Ne yazık ki, hiponatremiden ölen insanlara dair vaka raporlarını görmekteyiz ancak bu durum oldukça nadirdir. Çoğu insan ya kendi kendine ya da tıbbi tedavi ile iyileşir. Genellikle çok iyi sonuçlar alırlar” şeklinde belirtiyor.
Hiponatremi Üzerine Son Söz
Hiponatremi, genellikle aşırı su tüketiminin bir sonucu olarak ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, vücuttaki sodyum seviyelerinin anormal derecede düşmesiyle karakterize edilir ve genellikle dayanıklılık sporcuları, bazı yarışmalara katılanlar ve belirli ilaçları kullananlar gibi belirli gruplar arasında daha yaygındır.
Hiponatremi semptomları arasında mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, şişkinlik, kas spazmları ve değişen zihinsel durum bulunur. Bu semptomlar bazen hafif olabilir, ancak şiddetlendiklerinde veya şüphe uyandırdıklarında, hızlı bir değerlendirme ve tedavi için bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
Hiponatremiye karşı önlem almak için, su içme ihtiyacınızı dinlemek ve aşırıya kaçmamak önemlidir. Özellikle susuz olduğunuzu hissetmediğiniz sürece aşırı miktarda su içmekten kaçınmalısınız.
Sonuç
Hiponatremi ciddi bir durum olabilir, ancak genellikle hızlı tanı ve uygun tedavi ile yönetilebilir ve iyileştirilebilir. Her zaman kendi sağlığınıza dikkat etmek ve şüphe durumunda tıbbi yardım almak en iyisidir.
Kaynaklar:
- Hiponatremi: Belirtileri ve Nedenleri. Mayo Kliniği. 17 Mayıs 2022.
- Corona G, Giuliani C, Parenti G, et al. Hiponatreminin Ekonomik Yükü: Sistematik İnceleme ve Meta-Analiz [PDF]. Amerikan Tıp Dergisi. Ağustos 2016.
- Badem CSD, Shin AY, Fortescue EB ve ark. Boston Maratonu’ndaki Koşucular Arasında Hiponatremi. New England Tıp Dergisi. 14 Nisan 2005.
- Kadın su içme yarışmasına girdikten sonra ölür. Los Angeles Times. 14 Ocak 2007.
- Bora F, Yılmaz F, Bora T. Ecstasy (MDMA) ve Böbrekler Üzerindeki Etkileri ve Tedavisi: Bir Derleme. İran Temel Tıp Bilimleri Dergisi. Kasım 2016.
- Su: Her Gün Ne Kadar İçmelisiniz? Mayo Kliniği. 12 Ekim 2022.
