Pet şişeler, sıkılabilir, hafif ve taşıması kolay olmaları nedeniyle birçok sporda pratik ve vazgeçilmez bir yol arkadaşıdır. Ancak, aynı zamanda çeşitli sağlık riskleri de taşırlar. Özellikle, mikro ve nanoplastiklerin vücuda alınması giderek büyüyen bir sorundur.

“Viyana Tıp Üniversitesi tarafından yapılan güncel bir araştırma, haftada ortalama bir kredi kartı ağırlığında mikroplastik yuttuğumuzu göstermiştir.”

Birçok plastik şişede bulunan Bisfenol A (BPA), eleştirilerin odağında yer alıyor. Piyasada artık BPA içermeyen alternatifler bulunsa da BPS, BPF ve BPZ gibi yerine geçen maddelerin de benzer şekilde zararlı kabul edilmesi nedeniyle plastik şişelerin sağlık riskleri hakkındaki tartışmalar devam ediyor.

Aşağıda, bu şişelerden su içmenin getirdiği en büyük 10 sağlık riskini ve sorunu bulacaksınız:

1. Mikroplastik Alımı

Mikroplastik parçacıkları vücut dokularımızda ve organlarımızda kalarak iltihaplanma ve toksisiteye neden olabilir. Hormon dengesini ve bağışıklık sistemini etkileyebilir ve diyabet, obezite ve kanser gibi belirli hastalıkların riskini artırabilirler. Ayrıca, küçük boyutları nedeniyle mikroplastik parçacıkları kan-beyin bariyeri gibi biyolojik engelleri aşabilir ve potansiyel olarak sinir sistemini etkileyebilir.

2. Hormonal Bozukluklar

Plastik şişeler, içme suyumuza karışabilen ve hormonlarımızı etkileyebilen hormon benzeri kimyasallar içerebilir. Bu kimyasallar, meme kanseri ve diğer hormona bağlı kanserlerin riskini artırabilir.

3. Bakteri ve Mikroplar

Plastik şişeler, bakteri ve mikroplar için ideal bir üreme alanıdır. Plastiğin süngerimsi yapısı nedeniyle şişe asla tam olarak temizlenemez. Bu durum, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde bakteri ve mikropların çoğalmasına ve sağlık sorunlarına yol açmasına neden olur.

4. Sinir Sistemi Hasarı

Bir plastik şişe çok uzun süre kullanılırsa, plastik suya karışabilir ve toksik olabilecek kimyasallar salabilir. Plastik şişelerdeki bazı kimyasallar sinir sistemine zarar verebilir, gelişimsel bozukluklara ve kansere neden olabilir. Ayrıca, Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik hastalıkların riskinin arttığına dair kanıtlar da bulunmaktadır.

5. Üreme Fonksiyonlarında Değişiklikler

Plastik şişelerdeki kimyasallar üreme fonksiyonlarını etkileyebilir. BPA ve diğer kimyasallar düşük, erken doğum ve doğum kusurları riskini artırabilir.

6. Kötü Diş Sağlığı

Plastik bir şişeden sürekli su içmek diş sağlığını olumsuz etkileyebilir. Dişlerimize zarar verebilir ve çürük oluşumunu hızlandırabilir.

7. Plastikleştiriciler (Ftalatlar)

Ftalatlar, plastikleri yumuşatmak için kullanılan kimyasallardır. Plastik şişedeki suya karışabilirler ve hormonal bozukluklar, doğum kusurları ve kanser dahil olmak üzere bir dizi sağlık sorunuyla ilişkilendirilmişlerdir.

8. Küf Oluşumu

Plastik şişelerde küf oluşumu, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan veya alerjisi olan kişilerde sağlık sorunlarına neden olabilir. Küf ayrıca, şişedeki suya karışabilen ve potansiyel olarak sağlığı etkileyebilen toksinler üretebilir. Ek olarak, şişedeki küf, içme deneyimini bozabilecek hoş olmayan kokulara ve tatlara neden olabilir.

9. Isıdan Kaynaklanan Bozulma

Plastik şişeler çok sıcak sıvılarla doldurulursa veya örneğin yaz aylarında güneş ışığı nedeniyle ısınırsa, şişenin malzemesi eriyebilir veya bozulabilir. Bu durum, vücut tarafından emilebilecek kimyasalların sıvıya salınmasına neden olabilir.

10. Koku ve Tat Sorunları

Plastik şişeler, içeceklerin tadını ve kokusunu değiştirebilir. Şişe titizlikle ve düzenli olarak temizlenmezse, yüzeyde kalıntılar birikebilir ve hoş olmayan kokulara ve tatlara neden olabilir.

Özetle, plastik bir spor şişesinden su içmek önemli sağlık riskleri taşır. Mikro ve nano-plastik parçacıkların yanı sıra BPA ve ftalatlar gibi potansiyel olarak zararlı kimyasalların alınması, metabolik bozukluklar, kanser ve kısırlık dahil olmak üzere çeşitli uzun vadeli hastalıklara yol açabilir.

Sağlıklı Plastik Şişe Var mı?

Genel olarak, tüm plastikler kimyasal salma ve dolayısıyla sağlığımızı bozma potansiyeline sahiptir. Ancak bazı plastik şişe üreticileri, geleneksel plastik şişelerden daha güvenli ve sağlıklı olduğu iddia edilen özel malzemeler ve teknolojilerle reklam yapmaktadır. Bu iddialar tartışmalıdır ve her zaman yeterince bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Şişelerin BPA ve plastikleştiriciler gibi zararlı kimyasallar içermediğinden emin olmak özellikle önemlidir. Ancak, BPA içermeyen ürünlerde kullanılan BPS, BPF ve BPZ gibi BPA ikamelerinin güvenliği konusunda da endişeler bulunmaktadır, çünkü bunlar da hormonal aktivite gösterebilir.

Sağlık risklerini en aza indirmek için paslanmaz çelik, cam veya seramik şişeler gibi alternatifler kullanılması tavsiye edilir.

Kaynakça

1. Elisabeth S. Gruber, Vanessa Stadlbauer, Verena Pichler, Katharina Resch-Fauster, Andrea Todorovic, Thomas C. Meisel, Sibylle Trawoeger, Oldamur Hollóczki, Suzanne D. Turner, Wolfgang Wadsak, A. Dick Vethaak, Lukas Kenner. “To waste or not to waste – questioning potential health risks of micro-and nanoplastics with a focus on their ingestion and potential carcinogenicity.” Exposure & Health, 2022. DOI: 10.1007/s12403-022-00470-8.
2. Schmidt, C.W. (2016). Bisphenol A in the Food Supply: Updated Exposure and Mitigation Strategies. Environmental Health Perspectives, 124(7), A115-A120. doi: 10.1289/ehp.124-A115
3. Wagner, M. & Oehlmann, J. (2009). Endocrine disruptors in bottled mineral water: total estrogenic burden and migration from plastic bottles. Environmental Science and Pollution Research, 16(3), 278-286. doi: 10.1007/s11356-009-0107-7
4. Li, J., Zhou, G., & Zhang, J. (2011). Toxicity of nano-TiO2 on algae and the site of reactive oxygen species production. Aquatic Toxicology, 104(3-4), 242-250. doi: 10.1016/j.aquatox.2011.04.002
5. European Food Safety Authority (EFSA). (2015). Scientific opinion on the risks to public health related to the presence of bisphenol A (BPA) in foodstuffs: executive summary. EFSA Journal, 13(1), 3978. doi: 10.2903/j.efsa.2015.3978
6. United States Environmental Protection Agency (EPA). (2012). An Introduction to Indoor Air Quality (IAQ): Volatile Organic Compounds (VOCs). Retrieved from https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/volatile-organic-compounds-impact-indoor-air-quality
7. National Institute of Environmental Health Sciences (NIEHS). (2019). Bisphenol A (BPA). Retrieved from https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/sya-bpa/index.cfm
8. World Health Organization (WHO). (2011). Guidelines for Drinking-water Quality, Fourth Edition. Geneva: WHO Press. Retrieved from https://www.who.int/water_sanitation_health/publications/2011/dwq_guidelines/en/