Akupunktur, binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan ve kökenini eski Çin tıbbından alan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, vücudun çeşitli noktalarına, belirli terapötik etkileri tetiklemek amacıyla ince iğneler yerleştirilir.
İngiltere’de Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) bünyesindeki birçok genel pratisyen (GP) uygulamasında, ağrı kliniklerinde ve huzurevlerinde akupunktur tedavisi sunulmaktadır.
Akupunktur, batı tıbbının yanında destekleyici bir yöntem olarak kabul edilir ve genellikle tamamlayıcı veya alternatif tıp (CAM) alanında değerlendirilir. Bu yöntem, modern tıbbın tedavi edemediği bazı durumlarda veya geleneksel tedavilere ek olarak kullanılabilir.
Akupunktur, ağrı yönetimi ve çeşitli kronik durumların tedavisinde etkili olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. Baş ağrısı, migren, kronik bel ağrısı, boyun ağrıları, osteoartrit gibi durumlar ve bazı durumlarda kimoterapiye bağlı bulantı ve kusmanın hafifletilmesinde akupunkturun faydalı olabileceği düşünülmektedir.
Akupunkturu uygulayan terapistler, vücudun enerji akışını (“qi” olarak da bilinir) düzenleyerek, doğal iyileşme sürecini teşvik ettiklerine ve bedensel işlevleri iyileştirdiklerine inanırlar. Bununla birlikte, akupunkturun çalışma mekanizması ve etkinliği hâlâ bilimsel araştırmaların konusudur ve bu yöntem hakkındaki görüşler değişkenlik gösterebilir.
Akupunktur nasıl çalışır?
Akupunktur, eski Çin tıbbından köken alan ve incelikle yerleştirilen iğneler aracılığıyla vücudun belirli noktalarını hedef alarak tedavi veya önleyici amaçlarla uygulanan bir yöntemdir.
Batı tıbbında akupunktur, özellikle “kuru iğneleme” olarak bilinir ve belli bir tıbbi tanı konulduktan sonra tercih edilir. Bu yaklaşımda, iğneler derinin altına ve kaslara nüfuz ederek duyu sinirlerini harekete geçirir. Bu uyarı, vücudun ağrı kesici maddeleri olan endorfinleri üretmesini tetikler. Akupunkturun sağladığı rahatlamada bu doğal olarak salgılanan maddelerin önemli bir rol oynadığı düşünülür.
Genellikle bir akupunktur tedavi serisi önerilir, çünkü iyileşme genellikle birkaç seanstır sürebilir.
Geleneksel Çin akupunktur anlayışı ise, “Qi” olarak bilinen bir enerji veya “yaşam gücünün” vücuttaki kanallar olan meridyenler aracılığıyla dolaştığı inancına dayanır. Pratisyenler, Qi’nin serbestçe akamadığı durumlarda hastalıkların ortaya çıkabileceğine ve akupunkturun Qi akışını düzelterek sağlığı iyileştirebileceğine inanır.
Akupunkturun kullanım alanları
Akupunktur, deneyimli uygulayıcılar – bazen akupunkturist olarak adlandırılanlar – tarafından bir dizi sağlık sorunu için kullanılan eski bir tedavi yöntemidir. Ancak akupunkturun etkinliği her durumda net bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir.
Ulusal Sağlık ve Bakım Mükemmelliği Enstitüsü (NICE), NHS içinde tedavi ve hasta bakımı konusunda rehberlik sağlar. Şu an itibarıyla NICE, özellikle aşağıdaki durumlar için akupunkturun tedavi seçenekleri arasında değerlendirilmesini tavsiye etmektedir:
- Kronik (uzun süren) ağrı durumları
- Kronik gerilim tipi baş ağrıları
- Migren
- Prostatit semptomları
- Hıçkırık
Akupunktur aynı zamanda şunlar gibi birçok farklı rahatsızlık ve semptomları tedavi etmek amacıyla da kullanılmaktadır:
- Eklem ve kas ağrıları
- Çene ağrısı
- Kanser semptomlarından kaynaklanan ağrılar
- Kemoterapinin neden olduğu mide bulantısı ve kusma
- Ameliyat sonrası mide bulantısı ve kusma
Ancak, akupunkturun diğer tedavi yöntemleriyle kıyaslandığında etkinliği konusunda elde edilen kanıtlar net değildir. Bu sebeple, herhangi bir sağlık durumu için akupunkturu denemeden önce bir sağlık profesyoneli ile danışmanız önemlidir. Akupunkturun potansiyel faydaları ve sınırlılıkları, kişisel sağlık durumunuza ve diğer mevcut tedavi seçeneklerine bağlı olarak değerlendirilmelidir.
NHS’de akupunktur
NHS içerisinde akupunktur, genellikle aile hekimleri (GP) veya fizyoterapistler aracılığıyla sunulan bir tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkabilir; fakat NHS tarafından sağlanan akupunktur hizmetlerine erişim her zaman mümkün olmayabilir ve yerel sağlık otoriteleri tarafından sunulan imkanlara bağlıdır.
Birçok kişi, özel sağlık merkezleri aracılığıyla akupunktur tedavisi almaktadır ve bu hizmetin maliyeti, uygulayıcıya ve tedavi süresine göre farklılık gösterebilir.
Eğer halihazırda bir sağlık sorunu için akupunktur tedavisi görüyorsanız ya da akupunktur tedavisine başlamayı düşünüyorsanız, bu durumu kendi doktorunuzla paylaşmanız faydalı olacaktır. Doktorunuz, tedavinizin genel sağlık planınıza nasıl uyum sağlayacağı ve mevcut tıbbi durumunuzla olası etkileşimler hakkında size bilgi verebilir. Akupunkturun sağlık sorununuzu yönetme yaklaşımınızın bir parçası olarak yer alması gerekip gerekmediğine ilişkin bir tavsiyede bulunabilirler.
Akupunktur nasıl yapılır?
Akupunktur seansının nasıl gerçekleştirildiğini adım adım açıklayayım:
1. Değerlendirme: Akupunktur tedavisine başlamadan önce, uygulayıcı genellikle sizinle bir ön görüşme yapar. Bu görüşme sırasında genel sağlık durumunuz, tıbbi geçmişiniz ve belirli sağlık sorunlarınız hakkında konuşulur. Bu bilgiler ışığında, uygulayıcı hangi akupunktur noktalarının kullanılacağına karar verir.
2. Seans Süresi: Bir akupunktur seansı genellikle 20 dakikadan bir saate kadar sürebilir. Bu sürenin uzunluğu, tedavinin niteliğine ve hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir.
3. İğne Yerleştirilmesi: Seans sırasında, çoğu zaman rahat bir pozisyonda oturmanız ya da uzanmanız istenir. Tedavi edilecek bölgeye göre bazı kıyafetlerin çıkarılması gerekebilir. Bu, uygulayıcının akupunktur noktalarına kolayca erişebilmesi içindir.
4. İğnelerin Niteliği: Kullanılan akupunktur iğneleri son derece incedir ve genellikle birkaç santimetre uzunluğundadır. İğneler steril ve tek kullanımlık olmalıdır ve her seans sonrası uygun şekilde atılmalıdır.
5. Nokta Seçimi: Uygulayıcı, belirli akupunktur noktalarını, hastanın şikayetleri ve belirli durumuna göre seçer. Tipik olarak, semptomlarınıza ve tedavi planınıza bağlı olarak birkaç farklı nokta kullanılabilir.
6. İğne Yerleştirme Derinliği: İğneler genellikle derinin hemen altına, bazen de kas dokusuna kadar yerleştirilir. İğnelerin yerleştirilmesi sırasında hafif bir batma, karıncalanma veya donuk bir ağrı hissedilebilir. Bu normaldir, ancak şiddetli ağrı duyarsanız, bu durumu hemen uygulayıcınıza bildirmelisiniz.
7. İğnelerin Vücutta Kalma Süresi: İğneler yerleştirildikten sonra, genellikle 15 ila 30 dakika arasında vücutta bırakılır. Bu süre boyunca hastanın rahat etmesi önemlidir.
8. İğne Çıkarılması: Tedavi süresi tamamlandığında, uygulayıcı iğneleri dikkatlice çıkarır. Çoğu insan bu işlemi rahatlatıcı bulur ve iğnelerin çıkarılması genellikle ağrısızdır.
9. Tedavi Kürü: Akupunktur tedavisi genellikle birden fazla seans gerektirir ve uygulayıcı tedavi planınızı size ve sağlık durumunuza göre özelleştirecektir. İyileşme süreci kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazen birkaç seans sonunda iyileşme belirtileri gözlemlenebilir.
Herhangi bir akupunktur tedavisine başlamadan önce, tedaviyi uygulayacak olan kişinin uygun sertifikalara ve deneyime sahip olduğundan emin olun. Akupunktur, bazı sağlık sorunları için etkili bir tamamlayıcı tedavi olabilir, ancak her zaman geleneksel tıbbi tedavilerin yerini alması önerilmez.
Akupunktur güvenliği ve düzenlenmesi
Akupunktur, İngiltere’de yasal bir düzenlemeye tabi olmasa da, uygulamanın güvenliği ve profesyonellik seviyesi için çeşitli kuruluşlar tarafından belirli standartlar ve rehberler belirlenmiştir. Akupunktur tedavisi almayı düşünen bireyler için aşağıdaki hususlara dikkat etmek önemlidir:
Uygulayıcı Seçimi:
- Akupunktur yaptırmadan önce, uygulayıcının uygun eğitimi almış ve akredite bir organizasyon tarafından tanınmış olmasına dikkat edilmelidir.
- Akupunktur uygulayıcıları arasında tıp doktorları, hemşireler veya fizyoterapistler gibi düzenlenmiş sağlık uzmanları bulunabilir. Bu profesyonellerin kendi alanlarında düzenlemelere tabi olduğunu ve genellikle ek eğitim almış olduklarını unutmayın.
- Profesyonel standartlar kurumunun web sitesinde, akredite uygulayıcıların bir listesini bulabilirsiniz.
Güvenlik ve Hijyen:
- Akupunkturun güvenliği, hijyen standartlarına ve uygulayıcının becerisine bağlıdır. Kullanılan iğnelerin steril ve tek kullanımlık olması şarttır.
- Herhangi bir akupunktur tedavisine başlamadan önce uygulayıcının sterilizasyon ve hijyen uygulamaları hakkında sormaktan çekinmeyin.
Yan Etkiler:
- Akupunktur, bazı hafif ve geçici yan etkilere neden olabilir, örneğin tedavi alanında ağrı, morarma, hafif baş dönmesi veya bayılma hissi.
- Ciddi yan etkiler, özellikle nitelikli uygulayıcılar tarafından gerçekleştirildiğinde, oldukça nadirdir.
Özel Durumlar:
- Kanama bozuklukları olan bireyler veya antikoagülan (kanı incelten) ilaçlar kullananlar, akupunktur uygulamasından önce doktorlarına danışmalıdır.
- Metal alerjisi olanlar veya tedavi edilecek alanda aktif enfeksiyonu bulunanlar için akupunktur önerilmez.
- Hamilelik durumunda, bazı akupunktur noktalarının kullanımı güvenli olmayabilir, bu nedenle uygulayıcıya hamilelik durumu mutlaka bildirilmelidir.
Genel olarak, akupunkturun faydalarını ve olası risklerini değerlendirmek ve kişisel sağlık durumunuza göre en uygun tedaviyi seçmek için bir sağlık uzmanıyla danışmak her zaman en iyisidir. Tamamlayıcı tedavilerin hamilelikteki güvenliği konusunda da kapsamlı bilgi edinmek önemlidir.
